czynniki uszkadzające CUN, zarówno w okresie jego kształtowania się (okres płodowy i okołoporodowy), jak i później. Do czynników takich zaliczamy m.in.:
- czynniki uszkadzające komórkę nerwową (alkohol, narkotyki itp.),
- choroby zakaźne lub inne w czasie ciąży,
- zatrucia ciąży (przez leki, papierosy),
- niewłaściwe odżywianie się w czasie ciąży,
- urazy mechaniczne w okresie ciąży,
- urazy mechaniczne lub niedotlenienie podczas porodu,
- poważne choroby lub urazy mechaniczne czaszki w wieku dziecięcym (np. zapalenie opon mózgowych, wypadki połączone ze wstrząsem mózgu itp.).

korelacja czynników biologicznych ze społecznymi

atmosfera domowa,
wymagania najbliższego otoczenia, w tym instytucji, do których dziecko uczęszcza,
nieprawidłowy styl wychowawczy w rodzinie,
brak zaspokajania podstawowych potrzeb psychicznych dziecka.

OBJAWY

W sferze ruchowej:

wyraźny niepokój ruchowy w zakresie dużej i małej motoryki,
niemożność pozostawania w bezruchu przez nawet krótki okres czasu,
podrywanie się z miejsca,
bezcelowe chodzenie,
zwiększona szybkość i częsta zmienność ruchów (wrażenie ciągłego pośpiechu),
bieganie,
przymusowe wymachiwanie rękami,
podskakiwanie,
wzmożone drobne ruchy kończyn (machanie nogami, poruszanie palcami rąk, ciągłe zajmowanie się rzeczami, które leżą w zasięgu rąk lub nóg, kiwanie się na krześle itp.).

W sferze poznawczej:

trudności w skupieniu uwagi (uwaga chwiejna, wybitnie zależna od czynników afektywnych),
brak wytrwałości w przypadku małego zainteresowania i niedostrzegania bezpośredniej korzyści z działania,
wzmożony odruch orientacyjny,
pochopność,
znaczna męczliwość w pracy intelektualnej i związana z tym nierównomierna wydajność,
pobieżność myślenia,
przerzucanie uwagi z obiektu na obiekt (udzielanie nieprawidłowych, nieprzemyślanych odpowiedzi na pytania lub nieprawidłowe rozwiązywanie zadań)
w badaniach inteligencji niektórzy autorzy stwierdzają poziom „poniżej spodziewanego”, głównie w skalach wykonawczych,
trudności wizualno – motoryczne,
trudności syntetyzowania w myśleniu,
brak umiejętności planowania,

u wielu dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi występują pewnego rodzaju zaburzenia mowy lub języka, do których należą :
- opóźnienie rozwoju mowy,
- kłopoty z artykulacją,
- problemy ze struktura zdania,
- nieprawidłowe układanie dźwięków,
Trudności stanowi również pisemne wyrażanie myśli i słuchowa pamięć krótkotrwała.

W sferze emocjonalnej:

nieopanowane, nieraz bardzo silne reakcje emocjonalne,
wzmożona ekspresja uczuć,
zwiększona wrażliwość emocjonalna na bodźce otoczenia,
wybuchy złości,
impulsywność działania.

CECHY OSOBOWOŚCI DZIECKA Z ZABURZENIAMI KONCENTRACJI UWAGI

nieustępliwość,
niskie poszanowanie własnej godności,
okresowo występująca depresja,
niedojrzałe zachowanie,
zaburzenia snu:
- wczesne budzenie się,
- trudności z zaśnięciem,
- niespokojny sen,
- lunatykowanie lub mówienie przez sen (somnambulizm),
- koszmary nocne,
zaburzenia apetytu:
przejadanie się,
wybredność,
specyficzne gusta smakowe.

DIAGNOZA I WYKRYWANIE:

We wczesnym dzieciństwie:

ciągła aktywność ruchowa,
opóźniony rozwój mowy,
problemy ze snem,
problemy z jedzeniem, łącznie z występowaniem wymiotów, lub słaby odruch ssania,
ataki kolki, które mogą wynikać z uczulenia, ale również mogą być wynikiem zaburzeń koncentracji uwagi,
dzieci nadpobudliwe nie lubią (wg opinii wielu rodziców), gdy się je przytula,

Wiek szkolny:

niedostosowanie do wymagań szkolnych (zajęcia w pozycji siedzącej),
nadmierna gadatliwość i impulsywność, która narzuca dziecku rolę błazna w oczach klasy,
problemy z koordynacją objawiające się przede wszystkim nieprawidłowym chwytaniem ołówka lub brakiem umiejętności zabawy w grupie,
coraz wyraźniejsze problemy z mową.

DZIAŁANIE

1. ocena profilu psychoedukacyjnego, w skład którego wchodzi:

test na inteligencję,
ocena osiągnięć dziecka w zakresie pięciu podstawowych umiejętności: czytania, literowania, liczenia, pisania i mówienia.

testy inteligencji przeprowadza się z dwóch powodów:

- aby ocenić ogólne możliwości dziecka oraz zorientować się, czy istnieje znacząca różnica między możliwym a aktualnym poziomem osiągnięć w zakresie podstawowych umiejętności,

- dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi maja charakterystyczną dużą rozpiętość w wynikach IQ.

2. Stwierdzenie pewnego stopnia niedojrzałości ośrodkowego układu nerwowego dziecka, np. poprzez korowe potencjały wywołane (EEG), co pozwala na dokładne stwierdzenie zaburzeń koncentracji uwagi u dzieci, a nawet na ich sklasyfikowanie.

Dzięki wszechstronnemu badaniu dziecka, w skład którego wchodzi badanie lekarskie, badanie psychopedagogiczne, badania neurofizjologiczne, ocena mowy oraz terapia zajęciowa, tylko u nielicznych dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi diagnoza nie ujawnia problemu.

Zdecydowana większość będzie sklasyfikowana jako pacjenci z łagodną, średnią lub ciężką postacią zaburzeń koncentracji uwagi. Badania wykażą też, czy nadpobudliwość jest częścią obrazu klinicznego choroby, czy nie. W ten sposób zdiagnozowane dziecko, można poddać właściwej terapii.

3. Sposoby działania:

1.Terapia behawioralna: celem jest modyfikacja zachowania dziecka poprzez wygaszanie złych nawyków, a wzmacnianie dobrych (zasada nagradzania i karania). Postępy widoczne są po długim czasie.

2.Nauczanie wyrównawcze: dodatkowe zajęcia podczas których, dziecko nabywa pewnych nawyków pomocnych w uczestniczeniu w zajęciach. Ważne jest tutaj zaangażowanie rodziców.

3.Terapia mowy i języka: u dzieci nadpobudliwych psychoruchowo mogą występować zaburzenia mowy (takie jak jąkanie, problemy z artykulacją), dlatego w takich przypadkach niezbędna jest pomoc logopedy.

4.Terapia zajęciowa: nacisk głównie na prawidłowy rozwój motoryczny dziecka (u dzieci nadpobudliwych, często występuje lateralizacja skrzyżowana, co może powodować duże problemy w funkcjonowaniu).

5.Kontrola dietetyczna: istnieje przypuszczenie, że spożywanie takich produktów jak: kakao, środki konserwujące, barwniki, salicylany i cukier mogą dodatkowo wzmagać aktywność dziecka - jednak brak na ten temat dokładnych badań naukowych.

6.Leczenie farmakologiczne: w Polsce jest bardzo rzadko stosowane. Leki takie jak Ritalin, Dexedrine, Cylert, poprawiają przebieg procesów neurochemicznych zachodzących w mózgu.

OGÓLNE ZASADY DOTYCZĄCE POSTĘPOWANIA WYCHOWAWCZEGO:

1. Cel, do którego ma prowadzić działanie dziecka, nie może być zbyt odległy (niecierpliwość).

2. Konsekwentne przyzwyczajanie dziecka do kończenia każdego rozpoczętego zadania.

3. Stała kontrola i przypominanie o zobowiązaniach:

zakres określonych obowiązków musi być dostosowany do możliwości i ograniczeń dziecka,
trzeba zaoszczędzić wystąpienia dodatkowych niepotrzebnych bodźców,
nie dać się zdominować dziecku,
należy przygotować dziecko do przezwyciężania trudności (a nie chronić przed nimi);
po wystąpieniu konfliktu - należy go przedyskutować z dzieckiem w atmosferze spokoju i rzeczowości, po uspokojeniu dziecka;
należy unikać agresji słownej i fizycznej, która bardzo mocno pobudza dodatkowo dziecko (może doprowadzić do objawów nerwicowych takich jak: lęki, moczenie nocne, natręctwa, czy też reakcje obronne: arogancka postawa, agresja, kłamstwa, a nawet doprowadzić do niewłaściwego rozwoju osobowości);
Pomoc w nauce
- czytanie – ze względu na małą zdolność koncentracji, opowiadania powinny być ciekawe;
- czytanki powinny być opowiedziane przez dziecko (w celu skontrolowania zapamiętanego tekstu);

odrabianie lekcji powinno się odbywać o regularnych porach, (w domu powinien wtedy panować względny spokój);

dziecko powinno wykonywać prace zręcznościowe (uczą cierpliwości, a także skrupulatności);

zasada trzy R: rutyna,, regularność, repetycja;

Nauka powinna odbywać się pod kontrolą rodziców.

 LITERATURA:

  Nartowska H., (1972), Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo.

  Serfontein G., (1999), Twoje nadpobudliwe dziecko.

  Nartowska H., Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo zaburzenia w zachowaniu i trudności szkolne.

RSS | Kontakt | Mapa strony